Według starej rzymskiej zasady ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza. Ta słynna paremia została wpisana do polskiej procedury cywilnej w przepisie art. 232 Kodeksu postępowania cywilnego, który stanowi, że strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.
Powyższe odnosi się do każdego sporu prawnego, również sporu przedsiębiorca kontra ZUS. Co za tym idzie, jeśli Zakład Ubezpieczeń Społecznych zarzuca przedsiębiorcy fikcyjność działalności gospodarczej to powinien to udowodnić.
Co więcej w orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że istnienie wpisu do ewidencji nie przesądza o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej, jednakże prowadzi do domniemania prawnego, według którego osoba wpisana do ewidencji jest traktowana jako prowadząca taką działalność. Domniemanie to może być obalone w drodze przeprowadzenia przeciwdowodu, który obciąża stronę twierdzącą o faktach przeciwnych twierdzeniom wynikającym z domniemania.
Zatem w sprawach, w których ZUS zarzuca fikcyjność działalności gospodarczej to organ rentowy powinien wykazać i udowodnić ową pozorność i obalić domniemanie prawne prowadzenia działalności gospodarczej wynikające z wpisu do CEiDG.
Praktyka jest jednak taka, że w bardzo wielu przypadkach Zakład Ubezpieczeń Społecznych posługuje się twierdzeniami o fikcyjności działalności gospodarczej, którą wywodzi z faktu rozpoczęcia działalności gospodarczej w okresie ciąży oraz zadeklarowania wysokiej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Te dwa czynniki stanowią dla ZUS „dowód” do tego, aby uznać że działalność jest pozorna.
Takie postępowanie organu rentowego powoduje, że ciężar dowodu przechodzi na przedsiębiorcę i to on musi wykazać, że działalność gospodarcza była faktycznie wykonywana i występują przesłanki zorganizowania, ciągłości oraz zarobkowego charakteru.
Sądy bardzo często podkreślają, że w sytuacji gdy Zakład Ubezpieczeń Społecznych racjonalnie i skutecznie podważył fakt prowadzenia działalności gospodarczej przez ubezpieczoną, to na stronie skarżącej ciąży obowiązek wykazania istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, gdyż z faktów tych wywodzi korzystne skutki prawne, a na ubezpieczonej spoczywał ciężar dowodzenia okoliczności uzasadniających jej prawo.
Zatem w praktyce aby wygrać sprawę o podleganie ubezpieczeniom społecznym należy skupić się na udowodnieniu i wykazaniu przed sądem wszelkimi możliwymi sposobami (dowody ze świadków, z dokumentów, zdjęć, ksiąg handlowych itp.) że działalność gospodarcza była faktycznie prowadzona.
Nie wystarczy samo gołosłowne twierdzenie, że „ZUS nie wykazał jakoby działalność była fikcyjna”. Oczywiście zdarzają się przypadki, w których sądy ubezpieczeń społecznych w uzasadnieniu korzystnych dla przedsiębiorców decyzji piszą o niesprostaniu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych obowiązkowi do udowodnienia, że działalność gospodarcza przedsiębiorcy była fikcyjna. Jednakowoż zawsze tego typu stwierdzenie będzie możliwe w sytuacji gdy przedsiębiorca wykaże, że faktycznie prowadził działalność gospodarczą. Przykładem tego niech będzie niżej zacytowany wyrok w jednej ze spraw:
W pierwszej kolejności stwierdzić należy, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie, w niniejszej sprawie ustalenie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym. Jeśli natomiast chodzi o rozkład ciężaru dowodzenia w tego typu sprawach, które podlegają reżimowi procesowemu właściwemu dla spraw cywilnych, zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Sama zasada skonkretyzowana w art. 6 k.c. jest jasna. Ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo, żąda czegoś od innej osoby, obowiązany jest udowodnić fakty (okoliczności faktyczne) uzasadniające to żądanie, ten zaś, kto odmawia uczynienia zadość żądaniu, a więc neguje uprawnienie żądającego, obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje. W niniejszej sprawie organ rentowy przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia i pobierał z tego tytułu składki, a więc w postępowaniu sądowym obciąża go dowód co do okoliczności uzasadniających przyjęcie nieistnienia tytułu ubezpieczenia. Rację ma skarżący argumentując, że istnienie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej prowadzi do domniemania prawnego, że działalność ta jest rzeczywiście prowadzona. Domniemanie to może być obalone wskutek przeciwdowodu, który obciąża stronę twierdzącą o faktach przeciwnych twierdzeniom, wynikającym z domniemania. Zatem w okolicznościach niniejszej sprawy to na organie rentowym spoczywał ciężar udowodnienia, ze wnioskodawczyni nie prowadziła działalności gospodarczej.
W ocenie Sądu Apelacyjnego organ rentowy nie wykazał w procesie, że wnioskodawczyni nie spełnia warunków do objęcia jej ubezpieczeniem społecznym z tytułu działalności gospodarczej w spornym okresie.
W niniejszym procesie nie zostało wykazane, że wnioskodawczyni nie wykonywała działalności gospodarczej w rozumieniu art. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Przeciwnie, materiał dowodowy sprawy wskazuje, że działalność taka była wykonywana. W konsekwencji wnioskodawczyni podlegać musi ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu.
(por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 9 listopada 2017 r. sygn. akt III AUa 213/17, w którym Sąd zmienił na korzyść przedsiębiorcy decyzję ZUS o niepodleganiu)
Innymi słowy nie da się wygrać sprawy z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych poprzez samo tylko twierdzenie skarżącego, że ZUS nie sprostał obowiązkowi wykazania fikcyjności działalności gospodarczej. Trzeba samemu przeprowadzić dowód na to, że działalność nosi cechy ustawowe i była faktycznie wykonywana.
Przykładowy wzór odwołania od decyzji ZUS znajdziecie Państwo klikając w ten link. Równocześnie zachęcamy do skorzystania z pomocy prawnej profesjonalnych Kancelarii w indywidualnym sporze z ZUS. Zapytaj o ofertę przez formularz kontaktowy – to nic nie kosztuje.
Potrzebujesz pomocy prawnej?
Skontaktuj się z nami:
tel.: 502-619-281
e-mail: kancelaria@zawartka.pl
