Blog

Lekarzem orzecznikiem i członkiem komisji lekarskiej może być lekarz, który łącznie spełnia następujące warunki:

1. jest specjalistą, w szczególności w zakresie następujących dziedzin medycyny: chorób wewnętrznych, chirurgii, neurologii, psychiatrii, medycyny pracy, medycyny społecznej;
2. odbył przeszkolenie w zakresie ustalonym przez Prezesa Zakładu.

Co ważne dla zapewnienia bezstronności, członek komisji lekarskiej nie może być równocześnie lekarzem orzecznikiem. Jest to związane z dwuinstancyjnym trybem orzekania o niezdolności do pracy. Ten wymóg podyktowany jest tym, aby ten sam lekarz nie oceniał sam siebie będąc w składzie komisji lekarskiej badającej sprzeciw od orzeczenia lekarza orzecznika.

Lekarz orzecznik wydaje orzeczenie na podstawie dokumentacji dołączonej do wniosku oraz po przeprowadzeniu bezpośredniego badania stanu zdrowia osoby, w stosunku do której ma być wydane orzeczenie. Lekarz może wydać orzeczenie również bez bezpośredniego badania stanu zdrowia osoby, w stosunku do której ma być ono wydane, jeżeli dokumentacja dołączona do wniosku jest wystarczająca do wydania orzeczenia.

Lekarze orzecznicy przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględniają:

1. stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji,
2. możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, wiek, poziom wykształcenia i predyspozycje psychofizyczne.

Jak ujął to Sąd Apelacyjny w Gdańsku, „Ustawodawca odróżnia dwa aspekty niezdolności do pracy, tj. ekonomiczny (obiektywne pozbawienie danej osoby możliwości zarobkowania w drodze wykonywania jakiejkolwiek pracy lub pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji) oraz biologiczny (stan organizmu dotkniętego schorzeniem naruszającym jego sprawność). Dopiero koniunkcja tych dwóch elementów pozwala na uznanie danej osoby za niezdolną do pracy. W konsekwencji nie oznacza niezdolności do pracy niemożność wykonywania zatrudnienia spowodowana innymi przyczynami niż naruszenie sprawności organizmu i odwrotnie – nie jest ową niezdolnością biologiczny stan kalectwa lub choroby nieimplikujący wskazanych wyłączeń lub ograniczeń w świadczeniu pracy” (por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 8.02.2018 r., sygn. akt: III AUa 1147/17).

Lekarz orzecznik ustala przewidywany okres niezdolności do pracy, biorąc pod uwagę charakter i stopień naruszenia sprawności organizmu oraz rokowania odzyskania zdolności do pracy.

Zasadą jest orzekanie niezdolności do pracy na okres nie dłuższy niż 5 lat. Jeśli według wskazań wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem pięcioletniego okresu, wówczas należy ustalić okres niezdolności do pracy dłuższy niż 5 lat.  Jak napisał K. Anotnów, „(…) oznacza to poszerzenie granic swobody orzeczniczej, ale jednocześnie pewne utrudnienie dla organów orzeczniczych ZUS. Jeżeli bowiem lekarz orzecznik uznaje, że w danym przypadku nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem 5-letniego okresu, staje przed decyzją, na jak długo orzec niezdolność” (por. K. Antonów, Komentarz do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Lekarze orzecznicy ZUS powinni kierować się również w swojej pracy standardami orzecznictwa lekarskiego ZUS. Jest to zbiór artykułów, w których przedstawiono zagadnienia związane z obecnym stanem wiedzy w obszarze medycyny i ubezpieczeń społecznych, które służą standaryzacji orzekania w określonych grupach schorzeń, które są przyczyną niezdolności do pracy. Ze standardów korzystają zarówno lekarze orzecznicy jak i komisje lekarskie ZUS. Ze standardów mogą korzystać również odwołujący się od niekorzystnych dla siebie orzeczeń, wykazując niezgodność orzeczenia lekarskiego z ustalonymi standardami orzecznictwa.