You are currently viewing KIEDY ZUS NIE MOŻE ŻĄDAĆ ZWROTU ZASIŁKU

KIEDY ZUS NIE MOŻE ŻĄDAĆ ZWROTU ZASIŁKU

Na celowniku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych znajdują się osoby, które w ostatnich latach pobrały (bardziej właściwym zwrotem byłoby „otrzymały”) z ZUS wysokie zasiłki macierzyńskie czy chorobowe. ZUS kontroluje teraz – poniewczasie – czy wypłacone świadczenia były należne. W wielu przypadkach ZUS sam sobie przeczy i wydaje decyzje zwrotowe. Te decyzje poprzedzone są decyzją o obniżeniu podstawy wymiaru czy decyzją o niepodleganiu ubezpieczeniom społecznym.

O metodach działania ZUS pisaliśmy w poprzednich wpisach na blogu:

Przyjęło się uważać, że przegrana sprawa o niepodleganie ubezpieczeniom społecznym równa się przegrana sprawa o zwrot zasiłków. Skoro tak, to po co odwoływać się od decyzji o zwrocie świadczeń i w ogóle przychodzić na rozprawy do sądu? Czy to jest tylko cyrk i sąd rozstrzygający sprawę zwrotu zasiłków jest związany wyrokiem jaki wyda inny sąd w sprawie o niepodleganie / o obniżenie podstawy wymiaru?

SPRZĘŻENIE ZWROTNE

Rzeczywiście obie sprawy pozostają ze sobą w ścisłej korelacji. Widać to na przykładzie pozytywnym, czyli w sytuacji gdy sprawa o niepodleganie / o podstawę wymiaru zostanie wygrana przed sądem. Wówczas innej drogi nie ma i sprawa o zwrot świadczeń również efektem domina będzie wygrana.

Niestety duża część sądów stosuje ten prosty mechanizm również w odwrotną stronę. To znaczy jeśli przegrałeś sprawę o niepodleganie ubezpieczeniom społecznym / o obniżenie podstawy wymiaru to od razu uznają, że wypłacone świadczenia były świadczeniami nienależnie pobranymi i zasądzają zwrot zasiłków na rzecz ZUS.

ŚWIATEŁKO W TUNELU

Ostatnio jednak można dostrzec pewną zmianę orzecznictwa SN w tym zakresie. Informowaliśmy o tym również na blogu:

W przywołane we wcześniejszych artykułach na blogu orzeczenia wpisuje się również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2019 r., I UK 416/17, LEX nr 2612835.

SN odszedł w tym wyroku od prostej kalki myślowej i orzekł: PRAWOMOCNE PRZESĄDZENIE W SPRAWIE O PODSTAWĘ WYMIARU, ŻE WYNAGRODZENIE JEST SPRZECZNE Z ZASADMI WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO NIE DETERMINUJE W SPOSÓB PEWNY USTALENIA, ŻE ŚWIADCZENIOBIORCA ŚWIADOMIE WPROWADZIŁ W BŁĄD ORGAN RENTOWY W CELU UZYSKANIA NIENALEŻNEGO ZASIŁKU CHOROBOWEGO.

SN zwrócił przy tym uwagę na przesłanki uznania danego świadczenia za świadczenie nienależnie pobrane. Zgodnie z przepisami obowiązek zwrotu świadczenia obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, mając świadomość jego nienależności (złą wiarę). Świadomość nienależności świadczenia może mieć źródło w pouczeniu udzielonym przez organ rentowy co do okoliczności powodujących konieczność zwrotu świadczenia bądź też może wynikać z zawinionego działania osoby, która spowodowała wypłatę świadczeń.

SN uznał, że w sytuacji późniejszego (tj. po wypłacie świadczeń) zakwestionowania przez ZUS podstawy wymiaru świadczeń nie można zarzucać ubezpieczonemu, że świadomie wprowadził w błąd organ rentowy. Wynika to z tego, że Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych znana była podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe. W rezultacie, jako błędne należy uznać zachowanie polegające na wypłacie zasiłku chorobowego, bez wcześniejszego rozwiania wątpliwości i zakwestionowania podstawy wymiaru zasiłku. Błąd ten wyklucza ustalenie decyzją organu rentowego obowiązku zwrotu świadczeń wypłaconych odwołującej się w zawyżonej kwocie.

Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na fakt, że w orzecznictwie sądowym utrwalony jest pogląd, że jeżeli organ rentowy na podstawie nieudokumentowanego wniosku lub na podstawie stanu faktycznego niewyjaśnionego wskutek własnych zaniedbań przyzna wnioskodawcy świadczenia, do których prawo nie istnieje, wadliwość ta i jej konsekwencje materialne nie mogą być uznane za wynik sprzecznej z prawem działalności wnioskodawcy ani za objaw złej woli z jego strony, nie mogą więc stanowić podstawy do obciążenia świadczeniobiorcy obowiązkiem zwrotu niesłusznie wypłaconej sumy.

Co niezmiernie ważne Sąd Najwyższy potwierdził pogląd wyrażany w poprzednich orzeczeniach, mówiący o tym, że obie przesłanki zwrotu nienależnie pobranych świadczeń muszą wystąpić już w trakcie pobierania świadczenia, a nie po zaprzestaniu jego wypłaty. Innymi słowy, jeśli w trakcie pobierania świadczenia jest ono „należne”, a okoliczności wyłączające prawo do niego, w konsekwencji również wiedza o tym świadczeniobiorcy, wystąpiły post factum, to nie ma podstaw do uznania, iż należności wypłacone podlegają zwrotowi na podstawie art. 84 ust. 1 ustawy systemowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2018 r., I UK 248/17 -> link do omówienia wyroku).

*chociaż w cytowanym orzeczeniu SN odniósł się do pracowniczego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, to wyrażony pogląd zachowuje swoją aktualność na zasadzie analogii również do spraw #matkikontrazus czy szerzej przedsiębiorców

Prawnik od spraw ZUS. Działamy na terenie całej Polski.

Ofertę obsługi prawnej otrzymasz za darmo.

Napisz / zadzwoń:

tel.: 502-619-281

e-mail: kancelaria@zawartka.pl

KLIKNIJ W ZAKŁADKĘ KONTAKT

Dodaj komentarz