Kontrola ZUS na zwolnieniu lekarskim. Co można, a czego nie można robić będąc na zwolnieniu lekarskim od pracy? W mediach ostatnio jesteśmy atakowani nagłówkami o „wzmożonych kontrolach zwolnień lekarskich” (interia.pl; money.pl; businessinsider.com.pl)
DGP cytując dane ZUS podał, że „w I kw. 2021 r. przeprowadzono 80 tys. kontroli osób posiadających zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy. Zostało wydanych 3,7 tys. decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłków chorobowych na ponad 3,5 mln zł. To więcej niż w IV kw. 2020 r., kiedy kontroli było 78 tys., i dużo więcej niż w II kw. ub.r., kiedy było ich tylko 42,9 tys.”. Daje to raptem niecałe 5% stwierdzonych nieprawidłowości. Pytanie w ilu procentach tych spraw ZUS niesłusznie pozbawił ubezpieczonych zasiłków?
W broszurze ZUS KONTROLA PRAWIDŁOWOŚCI WYKORZYSTYWANIA ZWOLNIEŃ LEKARSKICH OD PRACY znajduje się wiele przydatnych informacji odnośnie tego co można robić na zwolnieniu lekarskim.
Wykonywanie pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy stanowi samodzielną przesłankę utraty prawa do zasiłku chorobowego. Przybliżeniu tej kwestii jest poświęcony nasz wpis na blogu.
KONTROLA ZUS NA ZWOLNIENIU LEKARSKIM. WYKONYWANIE PRACY ZAROBKOWEJ NA ZWOLNIENIU NIE ZAWSZE SPOWODUJE UTRATĘ PRAWA DO ZASIŁKU
Co do zasady każda praca zarobkowa wykonywana w okresie zwolnienia lekarskiego powoduje utratę prawa do świadczeń. Za taką pracę uważa się każdą pracę w potocznym znaczeniu tego słowa, w tym wykonywanie różnych czynności w ramach stosunków zobowiązaniowych prawnych, ale także poza takimi stosunkami, w tym kontynuowanie własnej działalności gospodarczej, samozatrudnienie czy stosunek korporacyjny. Dlatego w razie wystąpienia ryzyka niezdolności do pracy lub do prowadzenia pozarolniczej działalności wskutek choroby ubezpieczony ma obowiązek powtrzymania się od wszelkich czynności wykonywanych zawodowo, ponieważ to świadczenia z ubezpieczenia chorobowego społecznego mają rekompensować brak możliwości uzyskiwania dochodów. Za niedopuszczalne uznaje się zaś pobieranie takich świadczeń (połączone z brakiem obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne za okresy choroby), w razie uzyskiwania przez ubezpieczonego dochodów z kontynuowanej działalności, nawet gdyby polegało to na wykonywaniu czynności w istotny sposób nieobciążających jego organizmu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2021 r., III USK 30/21).
W orzecznictwie podkreśla się, że w wyjątkowych przypadkach dokonywanie przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą pojedynczych czynności nie jest kwalifikowane jako „praca zarobkowa”. Ocena ta jednak w każdym przypadku ma charakter zindywidualizowany i podlega ocenie sądu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2020 r., I UK 270/19 – na tle stanu faktycznego, gdzie ubezpieczona została pozbawiona prawa do zasiłku z uwagi na podpisywanie faktur na zwolnieniu lekarskim).
Przyjmuje się, że aby czynność podjęta przez przedsiębiorcę nie została zakwalifikowana jako praca zarobkowa stanowiąca o nadużyciu prawa do zasiłku z ubezpieczenia chorobowego, powinna być ona wymuszona okolicznościami i incydentalna (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2020 r. I UK 230/19 – w stanie faktycznym tej sprawy w okresie niezdolności do pracy ubezpieczona podpisała cztery faktury wystawione dla klientów firmy).
Zindywidualizowana ocena każdego przypadku prowadzi czasami do różnych rozstrzygnięć sądu na gruncie podobnych spraw. Przykładowo w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2018 r., II UK 392/17 zaprezentowano rygorystyczną wykładnię stwierdzając, iż nieodpłatne wykonywanie przez ubezpieczonego czynności członka zarządu spółki w okresie korzystania z zasiłku chorobowego z tytułu zatrudnienia na stanowisku jej dyrektora, jest wykonywaniem „pracy zarobkowej” w rozumieniu art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Stwarza bowiem ubezpieczonemu co najmniej możliwość odniesienia korzyści majątkowej (traktowanej jako zarobek w rozumieniu art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej) z wykonywania tych czynności. Korzyści te ubezpieczony odnosi pośrednio jako wspólnik spółki, w której zarządzaniu nadal uczestniczy, mimo niezdolności do wykonywania pracy wynikającej z wiążącego go ze spółką stosunku pracy na stanowisku dyrektora. Pod pojęciem pracy „zarobkowej” nie należy rozumieć wyłącznie czynności, które przynoszą ubezpieczonemu bezpośrednią korzyść majątkową w postaci środków pieniężnych otrzymywanych wprost za wykonanie tych czynności. Praca ma również charakter zarobkowy, gdy wiąże się z perspektywą otrzymania korzyści majątkowych (udział w zysku spółki, zwiększenie wartości własnego majątku wskutek czynności zarządczych składających się na pojęcie „pracy” w rozumieniu art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej).
Liberalne spojrzenie zaprezentował natomiast Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 października 2018 r., III UK 166/17 rozstrzygając na korzyść obywatela, że nie jest pracą zarobkową udział wspólnika sp. z o.o., zatrudnionego w tej spółce, w walnych zgromadzeniach oraz podejmowanie decyzji o przyznaniu premii innym wspólnikom pełniącym funkcje członków zarządu tej spółki (art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej).
KONTROLA ZUS NA ZWOLNIENIU LEKARSKIM – NIE OBOWIĄZUJE SCHEMAT W ORZEKANIU
Wydawać by się mogło, że sankcja jest opisana w sposób bardzo precyzyjny: „kto wykonuje pracę zarobkową w okresie orzeczonej niezdolności do pracy, ten traci prawo do zasiłku chorobowego”. Niemniej każda sprawa wymaga indywidualnej oceny. W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2016 r., II UK 171/15 zauważono, że „na tle art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej nie obowiązuje schemat w orzekaniu”. Reżim art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej nie jest bezwzględny. Stąd też jeśli znaleźliście się Państwo we wspomnianej na początku grupie niecałych 5% osób, którym ZUS zakwestionował prawo do zasiłku, to warto rozważyć odwołanie od decyzji ZUS.
PRAWNIK ZUS. STAJEMY PO STRONIE OBYWATELA W SPORACH Z ZUS.
Zapraszamy do zapoznania się z ofertą kancelarii i skorzystania z naszych usług.
Zadzwoń 502 619 281 / napisz kancelaria@zawartka.pl
Jesteśmy dostępni od poniedziałku do piątku w godzinach od 9:00 do 17:00.
SZYBKI KONTAKT PRZEZ FORMULARZ KONTAKTOWY: