Blog

Decyzja o wysokości zaległości z tytułu nieopłaconych składek podlega zaskarżeniu do sądu odwołaniem od decyzji ZUS. Praktyczny problem jaki pojawia się na drodze ochrony interesu prawnego Klienta, to czy w sprawie o zaległość w ZUS można bronić się wykazując faktycznie nieprowadzenie firmy? Inaczej rzecz ujmując, czy w sprawie o zaległość składkową płatnik może bronić się zarzutem braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym?

Formalnoprawnie decyzja o wysokości zadłużenia w ZUS stwierdza stan zaległości płatnika z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy, nie rozstrzyga zaś ani pozytywnie, ani negatywnie o podleganiu do ubezpieczenia społecznego z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

W orzecznictwie można odnaleźć poglądy, iż kwestionowanie decyzji ZUS określającej wysokość zaległych składek przez płatnika zarzutem, że nie podlega się ubezpieczeniom jest niedopuszczalne. Tak orzekł m.in. Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 20 maja 2014 r., III AUa 1288/13 (LEX nr 1493749), uznając że „Choć obowiązki składkowe są pochodną podlegania ubezpieczeniom społecznym, to nie oznacza co do zasady możliwości kwestionowania decyzji określającej wysokość zaległych składek przez płatnika twierdzeniem, że nie podlega się ubezpieczeniom”.

W naszej opinii podejście zaprezentowane przez Sąd Apelacyjny w Łodzi jest nieprawidłowe.  Stwierdzenie niepodlegania do ubezpieczeń społecznych w konsekwencji przekłada się na rozstrzygnięcie odnośnie zaległości składkowej. Warunkiem sine qua non istnienia zobowiązania składkowego po stronie płatnika jest ustalenie faktu podlegania do ubezpieczeń społecznych. Obowiązek zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne jest pochodną podlegania do ubezpieczeń. Zatem w sytuacji gdy wnioskodawca powoła się w odwołaniu od decyzji ZUS stwierdzającej zaległość składkową na okoliczność braku tytułu do ubezpieczeń, to sąd jest zobowiązany do przeprowadzenia postępowania dowodowego w tym zakresie, albowiem ustalenie niepodlegania do ubezpieczeń niweczy dalej idące roszczenie ZUS o zapłatę składek. Potwierdzeniem naszego stanowiska w tej sprawie jest dla przykładu wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 13 września 2016 r., III AUa 2/16 (LEX nr 2137140), w którym Sąd uznał za konieczne badanie w sprawie o zaległość składkową, czy w spornym okresie wnioskodawca podlegał ubezpieczeniom społecznym.

W wielu sprawach o zadłużenia w ZUS zdarza się, że sądy podchodzą bardzo formalnie i limitują odwołującym się możliwość podnoszenia zarzutów do decyzji o wysokości zadłużenia jedynie w zakresie wykazywania nieprawidłowości w wyliczeniach organu rentowego i kwotach zadłużenia. Jest to podejście błędne. W sprawie o zaległość składkową płatnik może bronić się zarzutem braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, co niweczy roszczenie ZUS o zapłatę składek.