You are currently viewing INGERENCJA ZUS W PODSTAWĘ WYMIARU SKŁADEK

INGERENCJA ZUS W PODSTAWĘ WYMIARU SKŁADEK

W poprzednim wpisie na blogu poruszyliśmy tematykę uprawnień ZUS do podważania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osób na etacie i prowadzących własne firmy.

W tej tematyce Trybunał Konstytucyjny zabierze głos ponownie. Tym razem na wniosek Konfederacji Lewiatan. Jak donoszą serwisy internetowe m.in. GazetaPrawna.pl, który cytuje na swojej stronie Rzecznik Finansowy, Konfederacja Lewiatan zaskarżyła jako niezgodny z Konstytucją przepis, dający prawo ZUS do ingerowania w umowy cywilnoprawne poprzez praktykę ZUS prowadzącą do ustalenia wymiaru składki z pominięciem umowy cywilnoprawnej. Dziennik Gazeta Prawna przywołuje słowa Roberta Lisickiego, dyrektora departamentu pracy Konfederacji Lewiatan, zdaniem którego „Zakwestionowany przez nas przepis umożliwia wkraczanie ZUS w stosunki gospodarcze, w treść stosunków cywilnoprawnych w kontekście ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. A to bezpośrednio prowadzi do wpływu organu rentowego na wysokość składek na ubezpieczenie społeczne płaconych przez firmy. I to w sytuacji, kiedy nie ma precyzyjnego uregulowania kompetencji ZUS w kwestii badania stosunków cywilnoprawnych”. Ta wypowiedź w dużej mierze oddaje treść skierowanego do TK wniosku w sprawie zbadania zgodności przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z przepisami Konstytucji. ZUS niejako sam poprzez praktykę wydawanych decyzji doprowadził do ‘stworzenia’ sobie kompetencji w zakresie kwestionowania ważności umów cywilnoprawnych (umowy zlecenia, umowy o dzieło) oraz do ingerencji w treść tych umów w zakresie wynagrodzenia. Konfederacja Lewiatan w liczącym 27 stron wniosku podważa te uprawnienia ZUS argumentując, że obecne uregulowania prawne nie są na tyle precyzyjne aby mogły stanowić normę kompetencyjną dla działań ZUS.

Przyzwolenie na tego typu praktykę działania ZUS, polegającej na wkraczaniu w sferę stosunków cywilnoprawnych, można odnaleźć w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Zgodnie z orzeczeniem cytowanym w uzasadnieniu wniosku Konfederacji Lewiatan:

W świetle art. 86 ust. 2 pkt 1 i art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest uprawniony do zbadania ważności umów kreujących stosunki prawne stanowiące tytuł do objęcia ubezpieczeniami społecznymi i wydania stosownych decyzji w przedmiocie podlegania bądź nie podlegania danej osoby owym ubezpieczeniom

(wyrok SN z dnia 21.05.2010 r., sygn. akt: I UK 43/10)

Jak wywodzi Konfederacja Lewiatan w swojej skardze do TK:

Zabiegi interpretacyjne dotyczące przepisu art. 83 ust. 1 pkt 3) w zw. z art. 86 ust. 2 pkt 2), oparte na ich niejednoznacznym brzmieniu, doprowadziły więc do ugruntowanego w orzecznictwie przeświadczenia, iż Zakład może wykonywać zadania wykraczające poza sprawę ubezpieczeń społecznych przy jednoczesnym ujęciu ich w ramach „ustalania wymiaru składek”. Wadliwa konstrukcja przepisu skutkuje zatem nieprecyzyjnością wywodzonej z niego treści normatywnej. Narusza to wskazane w niniejszym wniosku wzorce kontroli dotyczące zasady legalizmu, zgodnie z którą organy władzy publicznej stanowiące i stosujące prawo zobowiązane są do działania na podstawie i w granicach prawa. Kwestionowana regulacja pozostawia organom ubezpieczeń społecznych nadmierną swobodę przy ustalaniu w praktyce swoich kompetencji.

Sprawa ma już nadaną sygnaturę w Trybunale Konstytucyjnym i toczy się za numerem K 5/18. W sprawie swoje stanowisko zaprezentowali już Prokurator Generalny i Sejm.

Prokurator Generalny nie dopatrzył się naruszeń przepisów i oparł swoją opinię na szeroko cytowanych orzeczeniach Sądu Najwyższego zezwalających na kwestionowanie umów o pracę i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przy tego typu umowach. Ponadto Prokurator Generalny odwołał się w swoim stanowisku do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29.11.2017 r., sygn. akt: P 9/15, w którym TK orzekł, że art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy systemowej w zakresie w jakim stanowi podstawę ustalania przez ZUS innej niż wynikająca z umowy o pracę wysokości podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe jest zgodny z Konstytucją.

Na podobnym stanowisku stanął Sejm. W swojej pisemnej opinii również zacytował bogate orzecznictwo Sądu Najwyższego i nie omieszkał porównać rozpoznawanego problemu ze sprawą prowadzoną przez TK pod sygnaturą P 9/15. Marszałek Sejmu wskazał, że problem konstytucyjny podniesiony w pytaniu prawnym do sprawy P 9/15 dotyczył sytuacji gdzie pomimo braku wyraźnej normy kompetencyjnej umożliwiono ZUS badanie ważności treści umów o pracę oraz ustalania innej, zazwyczaj niższej niż przyjęta w umowie o pracę, kwoty wynagrodzenia. Jak podkreślono, jest to problem zbieżny z zakresem wątpliwości konstytucyjnych Konfederacji Lewiatan odnoszonych do dopuszczalności badania przez ZUS postanowień umów cywilnoprawnych dotyczących wynagrodzenia. Zdaniem Sejmu obie sprawy są tak do siebie podobne, że Trybunał Konstytucyjny powinien umorzyć postępowanie w tym zakresie z uwagi na zasadę prawną nie orzekania dwa razy w tej samej sprawie.

Oba przedstawione dotychczas zdania nie przesądzają ostatecznego werdyktu Trybunału, niemniej jednak nic nie wskazuje na to, aby TK miał zmienić swoje stanowisko wyrażone w dniu 29.11.2017 r. w sprawie P 9/15.

Dotychczas Sąd konstytucyjny nie badał jeszcze kwestii zgodności z Konstytucją uprawnienia ZUS do podważania podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Problem możliwości kwestionowania przez ZUS podstawy wymiaru składek dla osób na dg nie jest jednolicie rozstrzygany w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Daje to asumpt do tego, aby wystąpić z takim pytaniem do Trybunału. Jeśli macie Państwo taki problem, zachęcamy do składania wniosków do sądów ubezpieczeń społecznych rozpatrujących sprawy z odwołań od decyzji ZUS o wystąpienie do TK z pytaniem prawnym o zgodność z Konstytucją przepisów, na podstawie których ZUS ingeruje w podstawę wymiaru składek dla przedsiębiorców.

Prawnik od spraw ZUS. Działamy na terenie całej Polski.

Ofertę obsługi prawnej otrzymasz za darmo.

Napisz / zadzwoń:

tel.: 502-619-281

e-mail: kancelaria@zawartka.pl

KLIKNIJ W ZAKŁADKĘ KONTAKT

Dodaj komentarz