Blog

Świadczenie postojowe dla wspólnika spółki jawnej to ostatnio temat nr 1 na forach internetowych. ZUS masowo odmawia wspólnikom spółek osobowych, w tym właśnie m.in. spółki jawnej, świadczenia postojowego. W świetle odmownych decyzji ZUS groteskowo brzmią doniesienia prasowe o tym, że ZUS … wysłał przelewy świadczenia postojowego do osób, które o to nie wnioskowały 🙂 Zdaje się, że o sprawie jako pierwszy napisał portal money.pl

Wracając do tematu, co ze świadczeniem postojowym dla wspólników spółki jawnej, partnerskiej lub komandytowej? Przepisy są w tej materii niejednoznaczne.

Art. 15zq ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych ustanawia warunki przyznania świadczenia postojowego. Zgodnie z tym przepisem, osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych przysługuje świadczenie postojowe, jeżeli nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu.

Problem sprowadza się do wykładni zwrotu użytego w ustawie, który określa krąg podmiotów uprawnionych do świadczenia postojowego. Ustawodawca posłużył się sformułowaniem „osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych”. Bez wątpienia wspólnicy spółek jawnych (jak i innych osobowych) nie są osobami prowadzącymi działalność gospodarczą na podstawie ustawy Prawo przedsiębiorców. Pytanie czy można zaliczyć wspólników do osób prowadzących działalność gospodarczą „na podstawie innych przepisów szczególnych”? Wielu komentatorów powołuje się na przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych doszukując się w nich potwierdzenia, że wspólnicy spółek jawnych są osobami prowadzącymi działalność gospodarczą. Taki argument został powołany w tekście na portalu bezprawnik.pl Mianowicie autor artykułu przywołał zapisy art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepis ten stanowi że za osobę prowadzącą działalność gospodarczą uważa się także wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.

Wszystko wydaje się oczywiste. Skoro przepisy ustawy systemowej zrównują wspólnika spółki jawnej z przedsiębiorcą, to dlaczego ZUS odmawia prawa do świadczenia postojowego?

ZUS uzasadnia decyzję o odmowie w sposób następujący: „Z  dokumentacji  posiadanej  przez  Oddział  wynika,  że  jest  Pan  zgłoszony  jako  wspólnik spółki jawnej /nazwa spółki/ z kodem tytułu ubezpieczenia 0543 00, czyli nie jest Pan osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. –Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych”.

Z uzasadnienia decyzji wynika, że ZUS nie uznaje aby ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych była „innym przepisem szczególnym” w rozumieniu art. 15zq. Art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych definiuje kogo, na potrzeby tej ustawy, uznaje się za osobę prowadzącą działalność gospodarczą. W pkt 1 tego przepisu ustawa stanowi, że za osobę prowadzącą działalność gospodarczą uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych. Znowu w tej ustawie mamy odniesienie do „innych przepisów szczególnych”. Te inne przepisy szczególne to na przykład ustawa o rzemiośle. Zatem spojrzenie z tej perspektywy zdaje się negować tezę, o tym że ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych jest „innym przepisem szczególnym” w myśl art. 15zq ustawy COVID.

W orzecznictwie przyjmuje się, że wspólnik spółki jawnej jest uznawany za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność na mocy art. 8 ust. 6 pkt 4 cytowanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jednak nie jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, gdyż taką osobą jest spółka jawna, a nie jej wspólnik (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 12 marca 2019 r., III AUa 2348/18)

W przywołanym orzeczeniu Sąd Apelacyjny ocenił, że konstrukcja prawna spółki jawnej wyklucza z kręgu osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej wspólnika spółki jawnej, ponieważ to nie on, lecz spółka jawna, której jest wspólnikiem, prowadzi zawodowo we własnym imieniu działalność gospodarczą. W konsekwencji też wspólnicy spółki jawnej, jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podobnie jak wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółki komandytowej lub partnerskiej nie mogą być traktowani jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą w rozumieniu pkt 1 cytowanego przepisu, ponieważ zostali wyłączeni z tego kręgu w wyniku wyraźnego uznania ich za osoby prowadzące pozarolniczą działalność – art. 8 ust. 6 pkt 4, niebędące osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą – art. 8 ust. 6 pkt 1.

Skomplikowane, prawda? 🙂

Zacytowany wyrok sądu pokazuje, że odwołanie się od decyzji ZUS o odmowie prawa do świadczenia postojowego przez wspólnika spółki jawnej nie będzie przysłowiową bułką z masłem. Z pewnością szanse na wygranie tego typu sprawy są, aczkolwiek w którą stronę pójdzie orzecznictwo nie wiadomo.

Argument, który może pomóc wygrać sprawę to powołanie się na uzasadnienie projektu ustawy (druk sejmowy nr 299 dostępny pod linkiem). Ważne jest ratio legis wprowadzonych przepisów. W uzasadnieniu czytamy, że świadczenie postojowe jest przeznaczone dla najbardziej zagrożonych grup, do których należą „osoby prowadzące działalność gospodarczą, opłacające składki same za siebie”. Wspólnicy spółek jawnych odprowadzają ZUS sami za siebie. Poza tym wspólnicy też zostali dotknięci skutkami pandemii tak samo jak osoby prowadzące działalność gospodarczą w oparciu o wpis do CEiDG. Powinni zatem mieć możliwość skorzystania z pomocy w postaci świadczenia postojowego. Wykluczanie tej grupy z kategorii podmiotów uprawnionych z powołaniem się na kruczki prawne (por. cytowane wyżej orzeczenie sądu) jest zwyczajnie sprzeczne z duchem ustawy i uzasadnieniem dla jej wprowadzenia.