Wyższą instancję w stosunku do lekarza orzecznika stanowi trzyosobowa komisja lekarska ZUS, rozstrzygająca większością głosów. Komisja lekarska ZUS rozpatruje przede wszystkim sprzeciwy wobec orzeczeń lekarzy orzeczników.
Jak podano w opracowaniu Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości w publikacji pióra Edwarda Warzocha pt.: „Skutki wprowadzenia dwuinstancyjnego postępowania lekarskiego w sprawach rentowych”, „Wprowadzenie dwuinstancyjnego orzecznictwa lekarskiego w postępowaniu przed organami rentowymi w sprawach dotyczących niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji należy ocenić ze wszech miar pozytywnie. Ustalenia dokonane w dwuinstancyjnym postępowaniu lekarskim są dogłębne, wszechstronne i przekonywujące, dlatego też decyzje rentowe są rzadko kwestionowane. Mała ilość odwołań od decyzji rentowych do sądu prowadzi do szybkiego postępowania sądowego i jego prawidłowości merytorycznej. Stąd odbiór społeczny nowego rozwiązania postępowania w sprawach rentowych musi być zdecydowanie pozytywny. Przyjęte rozwiązanie wpisuje się także w jedną z naczelnych zasad postępowania administracyjnego, a mianowicie zasadę dwuinstancyjności, która jest także konstytucyjną zasadą wszelkich postępowań prawnych”.
Komisja Lekarska rozpatrując sprzeciw lub zarzut wadliwości, dokonuje w formie orzeczenia oceny niezdolności do pracy i jej stopnia oraz trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do pracy. Orzeczenie Komisji Lekarskiej stanowi dla organu rentowego podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczeń, o które ubiega się zainteresowany.
Jak wskazano w doktrynie prawa, „(…) komisja lekarska, rozpoznając sprzeciw od orzeczenia lekarza orzecznika, nie jest związana zakazem reformationis in peius, co jest konsekwencją przyjęcia jednolitych dla obu instancji orzeczniczych w ZUS standardów orzecznictwa lekarskiego” – tak m.in. K. Antonów w Komentarzu do ustawy o emeryturach i rentach z FUS cytujący pogląd M. Gajdy-Durlik. Zatem, komisja lekarska może zmienić orzeczenie lekarza orzecznika ZUS na niekorzyść ubezpieczonego.
Wspomniane standardy orzecznictwa lekarskiego ZUS są opracowaniem pomocnym dla lekarzy orzekających o niezdolności do pracy. Jest to zbiór artykułów, w których przedstawiono zagadnienia związane z obecnym stanem wiedzy w obszarze medycyny i ubezpieczeń społecznych, które służą standaryzacji orzekania w określonych grupach schorzeń, które są przyczyną niezdolności do pracy. Ze standardów korzystają zarówno lekarze orzecznicy jak i komisje lekarskie ZUS. Ze standardów mogą korzystać również odwołujący się od niekorzystnych dla siebie orzeczeń, wykazując niezgodność orzeczenia lekarskiego z ustalonymi standardami orzecznictwa.
Jeśli chcemy kwestionować ustalenia lekarza orzecznika, to wniesienie sprzeciwu do komisji lekarskiej ZUS jest jedyną drogą, służącą do tego celu. Niewniesienie sprzeciwu i kwestionowanie ustaleń dokonanych przez lekarza orzecznika w odwołaniu od decyzji wydanej przez ZUS spowoduje że sąd odrzuci odwołanie. Jest tak ze względu na uregulowanie art. 4779 § 31 KPC, zgodnie z którym sąd odrzuci odwołanie jeżeli podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a osoba zainteresowana nie wniosła sprzeciwu od tego orzeczenia do komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie jest oparte wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia.
Zatem komisja lekarska ZUS jest ważnym organem, którego zainteresowany nie może pominąć w procedurze dochodzenia swoich racji związanych z prawem do świadczeń z ubezpieczenia społecznego.
Witam, wydaje mi się, że pogląd o braku konieczności przestrzegania przez ZUS zakazu „reformations in peius” reprezentują prawnicy związani z ZUS. Praktyka orzecznicza sądów jest zgoła odmienna. Przykłady m.in.
– NSA , sygn. II GSK 455/12
– S.R. w Rzeszowie, sygn. akt IV U 277/15
– S.R. w Rzeszowie, sygn. akt IV U 400/15
– WSA w Krakowie , sygn. akt I SA/Kr/1769
– Art. 2 Konstytucji RP
i wiele innych.
Pozdrawiam