Blog

Od początku zaczynając, mieliśmy ustawę COVID (Dz.U. 2020 poz. 374), która w art. 4 wprowadziła omawiany dodatkowy zasiłek opiekuńczy dla rodziców zwolnionych od wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem, za okres nie dłuższy niż 14 dni, w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko. Pierwotnie przepis wprowadzający dodatkowy zasiłek opiekuńczy nic nie mówił na temat niani. Zatem rodzice korzystający z tego rozwiązania opieki nad dzieckiem byli wyłączeni z możliwości otrzymania dodatkowego zasiłku opiekuńczego (tak wskazuje w bazie wiedzy ZUS – por. pytanie nr 15).

Przepis ten był wielokrotnie nowelizowany. W ustawie z dnia 31 marca 2020 r. (Dz.U. 2020 poz. 568) zmieniającej ustawę COVID z dniem 31.03.2020 rozszerzono zastosowanie dodatkowego zasiłku opiekuńczego przewidując, że będzie on przysługiwał również ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w przypadku niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19.

W uzasadnieniu omawianego rządowego projektu zmiany do ustawy COVID (druk sejmowy nr 299) wskazano, że „Dodatkowo zasiłek opiekuńczy przysługiwać będzie w przypadku niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna. Osoby te zgodnie z ustawą o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 sprawują, obok żłobka i klubu dziecięcego, opiekę nad najmłodszymi dziećmi. Zasadne jest więc, aby w sytuacji braku możliwości sprawowania przez nie opieki rodzicom przysługiwał zasiłek opiekuńczy”.

Diabeł tkwi w szczegółach.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy regulowany ustawą COVID przysługuje w przypadku niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19. Takie jest dosłowne brzmienie przepisu.

Natomiast „zwykły” zasiłek opiekuńczy regulowany ustawą o świadczeniach z ubezpieczenia chorobowego przysługuje w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem.

Widać zatem, że oba przepisy różnią się. Przesłanką dodatkowego zasiłku opiekuńczego nie jest choroba niani, a szerzej określona „niemożność sprawowania opieki przez nianię z powodu COVID-19”.

Tymczasem Zakład Ubezpieczeń Społecznych w swoich decyzjach odmawia prawa do dodatkowego zasiłku opiekuńczego powołując się na fakt, że niania nie choruje z powodu COVID-19. Jednak przepis o dodatkowym zasiłku opiekuńczym nie wymaga choroby niani, a przesłanka jest określona dużo szerzej jako „niemożność sprawowania opieki przez nianię z powodu COVID-19”.

Być może ZUS posługuje się tego typu zawężającą wykładnią z uwagi na wewnętrzne odesłanie w ustawie COVID do stosowania w sprawach dodatkowego zasiłku opiekuńczego przepisów ustawy o świadczeniach z ubezpieczenia chorobowego, które wymagają dla uzyskania „zwykłego” zasiłku opiekuńczego wystąpienia choroby niani. Jedno jest pewne – im węższa interpretacja przepisu, tym mniej wypłaconych dodatkowych zasiłków opiekuńczych. W naszej opinii tego typu wykładnia odbiega od celu wprowadzenia regulacji jakim było zapobieganie, przeciwdziałanie i zwalczanie COVID-19. Nie tylko więc choroba niani jest przesłanką otrzymania dodatkowego zasiłku opiekuńczego, ale każda niemożność sprawowania opieki przez nianię z powodu COVID-19, czyli m.in. niepodjęcie pracy przez nianię z powodu troski o swój stan zdrowia związany z obniżoną odpornością, obciążeniem organizmu chorobami współistniejącymi, zaleceniami lekarzy co do ograniczenia kontaktów.

Na marginesie, ZUS wskazuje na swojej stronie www, że aby otrzymać dodatkowy zasiłek opiekuńczy, wystarczy złożyć u swojego płatnika składek, np. pracodawcy, zleceniodawcy, oświadczenie o sprawowaniu opieki nad dzieckiem (plik docx 39kb). W przygotowanym przez ZUS formularzu nie ma mowy o „chorobie niani”. Jest natomiast rubryka o niemożności sprawowania opieki przez nianię jako przesłance starania się o dodatkowy zasiłek opiekuńczy.