Blog

Aby uznać, że wypłacone ubezpieczonemu zasiłki są świadczeniami nienależnie pobranymi trzeba wykazać przesłanki z art. 84 ustawy systemowej. Nie każde świadczenie nienależne jest „świadczeniem nienależnie pobranym”.

W przypadku gdy ZUS stwierdzi, że ubezpieczony wykorzystywał zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego przeznaczeniem, wówczas podstawową kwestią staje się rozstrzygnięcie, czy pobrany przez ubezpieczonego zasiłek chorobowy był nienależnie pobranym świadczeniem w rozumieniu art. 84 ust. 2 ustawy systemowej?

Nie zachodzą w sprawie okoliczności polegające na pouczeniu o braku prawa do pobierania świadczenia ani świadczenie nie zostało przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów jedyną możliwością pozostają „inne przypadki świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia”. ZUS może domagać się zwrotu nienależnie pobranego świadczenia tylko wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2007 r., I UK 90/07). Wynika z tego jednoznacznie, że naruszenie art. 17 ustawy zasiłkowej nie może stanowić podstawy żądania zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. Nie wyłącza też stosowania definicji nienależnie pobranych świadczeń z art. 84 ust. 2 ustawy systemowej. Innymi słowy nie można postawić znaku równości pomiędzy stwierdzeniem wykorzystywania zwolnienia lekarskiego niezgodnie z przeznaczeniem a zwrotem nienależnie pobranych świadczeń. 

Nienależnie pobrane świadczenia podlegają zwrotowi dopiero wtedy, gdy ZUS wyda stosowną decyzję administracyjną (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2010 r., I UK 210/09, LEX nr 585713 i z dnia 16 grudnia 2008 r., I UK 154/08). Z tą chwilą następuje wymagalność roszczenia o odsetki, gdyż z tą chwilą dłużnik pozostaje w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia głównego (art. 481 § 1 k.c.).