SKONTAKTUJ SIĘ Z NAMI: +48 502-619-281 E-MAIL: kancelaria@zawartka.pl
KONTROLA ZUS, CZYLI NEVER ENDING STORY …

KONTROLA ZUS, CZYLI NEVER ENDING STORY …

Jakiś czas temu napisała do nas czytelniczka naszego bloga – młoda businesswoman Pani Kasia. Przedstawiła nam swój problem z nieustającymi kontrolami ZUS. Zaczęło się już na samym początku w 2016 r. raptem po pierwszych trzech miesiącach prowadzenia działalności gospodarczej. Zgłoszenie na formularzu ZUS ZUA oprócz obowiązkowych ubezpieczeń społecznych zawierało również wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od pierwszego dnia prowadzenia działalności. Kobieta zadeklarowała wysoką podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe). Prawdopodobnie fakt opłacania wyższych niż minimalne składek skłonił ZUS do wysłania kontroli do firmy. ZUS kontrolował firmę, która działała na rynku od niespełna czterech miesięcy. Postępowanie zakończyło się wydaniem decyzji o umorzeniu – innymi słowy ZUS nie dopatrzył się nieprawidłowości w zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych i w opłacaniu składek od wyższej podstawy wymiaru. Nie zakwestionował także, że kobieta prowadzi działalność gospodarczą. W dalszym okresie prowadzenia działalności ZUS wszczynał kontrolę dwukrotnie przed wypłatą świadczeń z funduszu chorobowego, również umarzając postępowania z uwagi na brak jakichkolwiek uchybień. Wszystko byłoby w porządku (bo co do zasady ZUS może kontrolować przedsiębiorców), gdyby nie kontrola ZUS wszczęta w 2019 roku, która całkowicie odmiennie oceniła działalność gospodarczą prowadzoną przez kobietę. ZUS jeszcze raz skontrolował cały okres prowadzenia firmy i doszedł do wniosku, że działalność nie była faktycznie prowadzona. Zdaniem ZUS była to fikcja mająca posłużyć wyłącznie do uzyskania maksymalnych świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Jak łatwo się domyślić, ZUS wydał decyzję, w której stwierdził, że Pani Kasia jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu.

Dajcie ZUS człowieka a paragraf się znajdzie

Jak to jest możliwe, że ZUS trzykrotnie kontrolował firmę i nie dopatrzył się żadnych nadużyć, a przy czwartej kontroli zmienił swoje wcześniejsze oceny i orzekł inaczej? Czy ZUS może kilka razy kontrolować przedsiębiorcę w tym samym zakresie i nie wiążą go ustalenia poprzednich kontroli?

Już na pierwszy rzut oka coś tu jest nie tak. Takie działanie organu narusza zasadę nieprowadzenia postępowania dwa razy w tej samej sprawie (ne bis in idem), a jednocześnie zasadę zaufania wyrażoną w art. 8 Kodeksu postępowania administracyjnego stosowaną posiłkowo w związku z odesłaniem z art. 123 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Jeżeli więc Płatnik składek poddany został kontroli, podczas której nie zakwestionowano stosowania przez niego wyższej podstawy wymiaru składek, to mógł on pozostawać w uprawnionym przekonaniu, że jego działanie nie nasuwa zastrzeżeń. W sytuacji, gdy prawo ubezpieczeń społecznych jest szczególnie skomplikowane płatnik – w opisanych wyżej realiach sprawy – miał prawo pozostawać w przekonaniu, że działa zgodnie z prawem, szczególnie gdy wziąć pod uwagę fakt, że potwierdziły to trzykrotnie kontrole ZUS w jego firmie.

Jak nie dać się kontrolować bez końca?

ZUS kontrolując działalność w tym samym zakresie nadużywa swojego prawa do kontroli. Może to robić, bo – w przeciwieństwie do przedsiębiorcy, „zna paragrafy”.

Warto wiedzieć, że są też paragrafy na ZUS. Cennym przepisem jest art. 58 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców, który wyłącza możliwość przeprowadzenia ponownej kontroli w tym samym co uprzednio zakresie przez ten sam organ. Zgodnie z tym przepisem:

Organ kontroli nie przeprowadza kontroli, w przypadku gdy ma ona dotyczyć przedmiotu kontroli objętego uprzednio zakończoną kontrolą przeprowadzoną przez ten sam organ.

Do przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców odsyła art. 92a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowiąc, że do kontroli płatnika składek będącego przedsiębiorcą stosuje się przepisy rozdziału 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.

Organ może przeprowadzić ponownie kontrolę w tej samej sprawie w przypadkach wymienionych w zamkniętym katalogu z art. 58 ust. 2 ustawy Prawo przedsiębiorców. Przepis ten zezwala na prowadzenie ponownej kontroli m.in. w sytuacji gdy organ kontroli poweźmie uzasadnione podejrzenie, że uprzednio zakończona kontrola została przeprowadzona z naruszeniem prawa mającym wpływ na wynik kontroli lub dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe lub protokół kontroli został sporządzony w wyniku przestępstwa. Jednak jest to przepis szczególny, a wyjątki nie powinny być interpretowane rozszerzająco.

Ponadto jeśli zachodzą takie okoliczności, to ZUS powinien o nich zawiadomić kontrolowanego przedsiębiorcę już w piśmie, w którym informuje o zamiarze przeprowadzenia kontroli. Kontrolując przedsiębiorcę ponownie w tym samym zakresie w jakim poprzednio był on już sprawdzany, ZUS powinien uzasadnić możliwość przeprowadzenia ponownej kontroli powołując się na konkretną przesłankę z ustawy.

Przedsiębiorca może wnieść sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez organ kontroli czynności z naruszeniem przepisów wyżej wspomnianego art. 58, czyli w sytuacji gdy organ wszczyna kontrolę ponownie w tym samym zakresie co uprzednio, a nie ma ku temu podstaw prawnych, to znaczy nie zachodzi którakolwiek z przesłanek do prowadzenia kontroli po raz wtóry.

Sprzeciw przedsiębiorca wnosi na piśmie do organu kontroli, którego czynności sprzeciw dotyczy. O wniesieniu sprzeciwu przedsiębiorca zawiadamia na piśmie kontrolującego.

Sprzeciw wnosi się w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli przez organ kontroli lub wystąpienia przesłanki do wniesienia sprzeciwu.

Wniesienie sprzeciwu ma ten skutek, że czynności kontrolne podlegają wstrzymaniu na czas rozpoznania sprzeciwu.

Organ kontroli ma 3 dni robocze od dnia otrzymania sprzeciwu na jego rozpatrzenie oraz wydanie postanowienie o odstąpieniu od czynności kontrolnych albo kontynuowania czynności kontrolnych.

Nierozpatrzenie sprzeciwu w ustawowym terminie jest równoznaczne w skutkach z wydaniem przez organ postanowienia o odstąpieniu od czynności kontrolnych.

Jeśli ZUS wyda postanowienie o kontynuowaniu czynności kontrolnych, wówczas przedsiębiorca może wnieść zażalenie w terminie 3 dni od dnia doręczenia postanowienia. Zażalenie wnosi się do Prezesa ZUS za pośrednictwem właściwego Dyrektora Oddziału terenowego ZUS. Prezes ZUS ma 7 dni na rozpatrzenie zażalenia. Przekroczenie tego terminu jest równoznaczne z odstąpieniem od czynności kontrolnych.

Ostateczne postanowienie w administracyjnym toku instancji podlega kontroli przez Wojewódzki Sąd Administracyjny. Przedsiębiorca może wnieść skargę do WSA na postanowienie o kontynuowaniu czynności kontrolnych. Warto korzystać z przysługujących praw i kwestionować prawo ZUS do prowadzenia kontroli „do skutku”. Przykładem skuteczności tych uregulowań jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 06.06.2019 r., sygn. akt VIII SA/Wa 361/19, w którym WSA uchylił zaskarżone postanowienie o kontynuowaniu czynności kontrolnych.

Sądy powszechne, do których trafiają odwołania od decyzji ZUS, „nie przejmują się” nadużywaniem prawa przez organ rentowy. Najczęściej tłumaczą to tym, że przed sądem w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zastosowanie znajdują przepisy procedury cywilnej a nie przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. W związku z tym, zdaniem sądów, „nie ma możliwości” badania w świetle przepisów tego kodeksu prawidłowości postępowania prowadzonego przez ZUS i wpływu (tej nieprawidłowości) na wydaną decyzję. ZUS ma tego świadomość, dlatego też wie, że wszelkie naruszenia przepisów dotyczących kontroli płatników składek nie stanowią przesłanki do wzruszenia decyzji przed sądem ubezpieczeń społecznych. Postępowanie przed sądem ubezpieczeń społecznych skupia się na wadach wynikających z naruszenia prawa materialnego i kwestia wad decyzji administracyjnej (wad prowadzonego postępowania administracyjnego) spowodowanych naruszeniem przepisów postępowania, pozostaje poza przedmiotem postępowania sądowego.

Stąd też tak ważne jest dbanie o prawidłowość postępowania administracyjnego już na etapie samego postępowania prowadzonego przez ZUS!!! Prawo daje możliwość złożenia sprzeciwu i zażalenia w toku kontroli. Jeśli pomimo to, ZUS wyda postanowienie o kontynuowaniu czynności kontrolnych można złożyć skargę na postanowienie ZUS do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który w przeciwieństwie do Sądu ubezpieczeń społecznych bada działania ZUS przez pryzmat zasad i przepisów regulujących postępowanie administracyjne.

Prowadzisz spór z ZUS i potrzebujesz pomocy prawnej?

Skontaktuj się z nami:

tel.: 502-619-281

e-mail: kancelaria@zawartka.pl

Ten post ma jeden komentarz

  1. A co z przypadkiem „postępowania wyjaśniającego w sprawie” ? Trzeci raz ZUS mnie podchodzi w sprawie zasiłków i za każdym razem to nie jest kontrola tylko „postępowanie wyjaśniające”. Okresy ciągle te same, ale raz sprawdzają czy dg była prowadzona, innym razem czy były prawidłowo wykorzystywane (zaświadczenia ze szkoły/przedszkola itp.), innym razem coś im się w deklaracji nie zgadza… za każdym razem dostaję info, że „zakończono postępowanie wyjaśniające, zasiłki zostały wypłacone należnie i nie ma podstaw do wydania decyzji”. Czy powyższe przepisy także można spróbować do tego trybu odnieść?

Dodaj komentarz

Close Menu