Po myśli art. 18 ust. 8a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w przypadku gdy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi zadeklarowana kwota, zadeklarowanie przez ubezpieczonego kwoty wyższej niż obowiązująca go najniższa podstawa wymiaru składek oznacza rezygnację z ustalenia podstawy wymiaru składek w kwocie najniższej i nie podlega korekcie przez ubezpieczonego za miesiąc, w którym zadeklarował wyższą kwotę podstawy wymiaru składek. Przepis ten został wprowadzony do porządku prawnego od 1 stycznia 2019 r., ale już wcześniej Zakład Ubezpieczeń Społecznych stał na stanowisku, że w przypadku, gdy przedsiębiorca zadeklaruje podstawę wymiaru składek z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej za dany miesiąc w wysokości wyższej niż obowiązująca go najniższa podstawa wymiaru, brak jest możliwości do późniejszej jej zmiany przez płatnika składek.
W udzielonej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych odpowiedzi na wniosek przedsiębiorcy o wydanie interpretacji przepisów prawa, Organ wskazał, że:
Należy mieć na uwadze fakt, że w przypadku gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest określona w przepisach jako kwota deklarowana, to brak jest podstaw do późniejszej jej korekty przez płatnika składek poprzez pomniejszenie jej wysokości, jeśli zadeklarowana wysokość mieściła się w granicach określonych w obowiązujących przepisach. Powyższe potwierdza np. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 15 listopada 2012 r. sygn. akt III AUa 1098/12 jak również wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 grudnia 2014 r., sygn. Akt III AUa 194/14.
(pismo ZUS z dnia 2 sierpnia 2016 r. WPI/200000/43/780/2016)
Jednak czym innym jest korygowanie podstaw wymiaru składki w wyniku jedynie swobodnej decyzji płatnika, a czym innym korekta ze względu na stwierdzone nieprawidłowości, niezgodność ze stanem faktycznym lub błąd.
Dochodzi tu do nieporozumienia i sam ZUS zdaje się kwestionować jakąkolwiek możliwość korekty zadeklarowanej wysokiej podstawy wymiaru składek przez przedsiębiorcę.
Tymczasem taka korekta jest dopuszczalna w świetle przepisu art. 41 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W orzecznictwie podkreśla się, że prawo płatnika do korygowania zdeklarowanej podstawy wymiaru składek jest reglamentowane przepisami prawa ubezpieczeń społecznych i nie ma charakteru dowolnego. W związku z tym, warunkiem skutecznej korekty jest ingerencja w przedstawione wcześniej dane, wynikająca z błędu lub nieprawidłowości w obliczeniach lub błędnie wpisanej kwoty, jako podstawy wymiaru składek (wyrok SA w Katowicach z dnia 7 lutego 2012 r., III AUa 1167/11, LEX nr 1258312). Nie ma zatem przeszkód, aby ubezpieczony dokonał korekty kwoty wpisanej jako podstawa wymiaru składek, niezależnie od tego, czy dotyczy to ubezpieczenia rentowego i emerytalnego, czy ubezpieczenia chorobowego.
Niewątpliwie, w świetle regulacji zawartej w art. 41 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie jest dopuszczalna korekta podstawy wymiaru składki w wyniku jedynie swobodnej decyzji płatnika składek, bez stwierdzenia nieprawidłowości, niezgodności ze stanem faktycznym lub błędów. To czy w konkretnej sprawie wystąpiła okoliczność uzasadniająca korektę podstawy wymiaru powinno być przedmiotem postępowania wyjaśniającego.
W wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 21 lutego 2017 r. w sprawie o sygn. akt VII U 1664/16, sąd przyjął, że miała miejsce okoliczność, która uzasadniała dokonanie korekty, za którą należy uznać stwierdzenie różnicy miedzy zadeklarowaną, na skutek błędu księgowej i wbrew woli ubezpieczonej, podstawą wymiaru składek (8.000 zł), a podstawą, od której zostały faktycznie odprowadzone składki (6.000 zł). Okoliczność ta, w ocenianym stanie faktycznym, zdaniem sądu stanowiła nieprawidłowość podlegającą korekcie na podstawie art. 41 ust. 7a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W wyniku rozpoznania apelacji od tego wyroku złożonej przez ZUS Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 7 września 2017 r., sygn. akt III AUa 651/17, zmienił cytowany wyrok Sądu Okręgowego i dokonał odmiennej oceny prawnej. Niemniej jednak w nowszym orzecznictwie dopuszcza się możliwość korekty zadeklarowanej podstawy wymiaru składek wynikającej z nieprawidłowości lub błędu.
Prawo do korekty podstawy wymiaru potwierdził w niedawnym orzeczeniu Sąd Apelacyjny w Katowicach:
Omyłkowe wskazywanie przez płatnika składek, w deklaracjach rozliczeniowych podstawy wymiaru składek, określonej w art. 18 ust. 8 ustawy systemowej, a następnie dokonywanie opłaty składek w dotychczasowej preferencyjnej wysokości, nie niższej niż 30% minimalnej płacy czyni rozstrzygającym dla stwierdzenia, czy nastąpiła deklarowana zmiana podstawy wymiaru – faktyczną wysokość opłaconych składek. Wątpliwości organu rentowego w tym względzie winny zostać usunięte poprzez wezwanie płatnika składek do złożenia wyjaśnień, a w razie potwierdzenia nieprawidłowości, płatnikowi składek przysługuje prawo złożenie deklaracji rozliczeniowej korygującej w formie nowego dokumentu zawierającego wszystkie prawidłowe dane, określone w art. 46 ust. 4 w zw. z art. 41 ust. 6 ustawy systemowej, przy zachowaniu 7-dniowego terminu od stwierdzenia nieprawidłowości
(por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27.02.2019 r., sygn. akt III AUa 1692/18, Biul. SA Ka 2019/1/37-39)
Podsumowując, nie jest tak jak chce ZUS, że płatnik nigdy nie może korygować zadeklarowanej podstawy wymiaru składek. Korekta jest dopuszczalna jeśli zostaną stwierdzone nieprawidłowości, niezgodność ze stanem faktycznym lub błąd.
Prowadzisz spór z ZUS i potrzebujesz pomocy prawnej?
Skontaktuj się z nami:
tel.: 502-619-281
e-mail: kancelaria@zawartka.pl
